‘Experimenten in Interzones’

Alessandro Fongaro navigeert door treinen, bergen, boksen en stille improvisatie. 

door Richard Foster

Klik hier voor de Engelse (originele versie) van deze post.

‘Het spijt me voor de slechte spelling. Ik ben uitgeput door de vele uren die ik in de trein heb doorgebracht…’ Dus laten we verder gaan via tekstberichten? Alessandro Fongaro is ‘ergens in Europa,’ op weg terug naar Rotterdam na een tijd doorgebracht te hebben in de heuvels van Noord-Italië waar hij is opgegroeid, om bij te komen van zijn zware schema als de Artiest in Focus bij NSRT. Dat zou het onderwerp van ons telefoongesprek zijn, maar de verbinding viel te vaak weg om door te gaan.

Ik vraag me af hoe het voor Alessandro was, weer in die bergen, om hun vorm en aanwezigheid te controleren na een maand waarin hij probeerde ze in woorden en muziek te vatten voor degenen die ze misschien nooit in het echt zullen zien. Waren ze veranderd? Alessandro liet niets los. Die overpeinzingen zijn voor een andere keer. We sms’en over twee opmerkelijke shows in Alessandro’s NSRT-programma. Een daarvan was onderdeel van een culturele fietstocht, waar gelukkige bezoekers door de stad konden fietsen en verschillende festivalactiviteiten konden bijwonen. Als onderdeel hiervan speelde Fongaro bij Boksschool Maaskracht; passend gezien de essentiële lichamelijkheid van zijn spel…

Het was Fongaro’s eerste keer dat hij speelde met de formatie van Bo van der Werf en Sun-Mi Hong. Natuurlijk maakt Sun-Mi Hong deel uit van Fongaro’s kwartet, Pietre, en biedt zij een vertrouwd geluid om op terug te vallen, maar Fongaro ‘had Bo al lang niet meer gezien.’ Het grotere risico was om deze spelers te matchen met de ruimte die hen was toegewezen. Boksscholen hebben een speciale sfeer. Ze zijn van nature bedoeld om dynamische en energieke ruimtes te zijn, maar Alessandro merkte de ‘lichte en delicate’ aspecten van Boksschool Maaskracht op. Zou de muziek die het trio daar maakte fladderen als een vlinder? Het lijkt van wel. Fongaro: ‘De akoestiek zorgde ervoor dat we een breed scala aan dynamiek gebruikten, nooit te luid.’ Er werden twee concerten gegeven, voor twee groepen fietsers die genoten van een mix van milde zondagse lichaamsbeweging en wat jazzgerichte hersenvoeding. Geen enkele set was hetzelfde; de veranderingen kwamen vooral door de volgorde van de nummers. Het repertoire was een mix van nummers van Dolphy, Ellington en Strayhorn en originele stukken van elk van de trioleden. En iedereen had een verfrissende tijd. Fongaro opnieuw: ‘Het voelde geweldig om daar te zijn, bij de nieuwe boksschool geopend door de groep mensen met wie ik vijf of zes jaar geleden was begonnen met boksen. Nu kon ik mijn andere wereld, muziek, erin brengen.’

Een andere setting werd geboden door het Batavierhuis op 10 juli. Passend, want in dit prachtige, enigszins bedaarde oude gebouw kwam het ’traject’ van de Artist in Focus ten einde. De muziek, gepresenteerd onder de naam “Laboratorio del Suono”, was allesbehalve traditioneel. Alessandro stelde voor om op de dag zelf af te spreken met celliste Lucija Gregov en drummer/componist Mark Schilders, en de drie stelden een onderscheidende set samen van korte schetsen en stukken (Fongaro’s eigen en een paar van Paul Motian en één van Milton Nascimento) en ‘veel improvisatie’.

De drie kwamen overeen een centraal idee te volgen; dat van ‘veel tijd nemen’ om elk idee en gebaar wortel te laten schieten en uiteindelijk nieuwe mogelijkheden te laten ontkiemen. Fongaro: ‘We namen een moment van stilte aan het begin, alsof dat het eerste was dat we speelden, en bouwden er zeer zorgvuldig op voort. De sfeer in de zaal was heel mooi, mijn foto’s waren tentoongesteld zodat het publiek er langs moest lopen en ze moest bekijken voordat ze hun zitplaatsen bereikten.’

Een waar toevluchtsoord voor artiesten en performers, weg van de drukte van de halve finales van het Europees Kampioenschap… ‘Ik was verrast dat er ondanks het voetbal toch een behoorlijk aantal mensen kwam opdagen. [Hoe dan ook] ik glimlachte tijdens de hele set, blij en verrast door de intuïtie van mijn mede-musici: de hele set voelde zo moeiteloos aan en tegelijkertijd zo eerlijk en vol vakmanschap en diepte.’ De drie besloten geen enkele versterking te gebruiken; soms was het gezoem van de lichten luider dan de gespeelde muziek. Fongaro werd geënthousiasmeerd door de toewijding aan, en acceptatie van, de beperkingen van een puur akoestische uitvoering. ‘Mark koos ervoor om met een nogal ongebruikelijke set te spelen, zonder hi-hat. Hij had ook wat stenen die hij sloeg en liet resoneren op het vel van de drums. Dit concert voelde als de perfecte afsluiting, helend en bevrijdend.’

Nu, terug naar die bergen…

Journalist Richard Foster schrijft een blog voor geselecteerde optredens bij North Sea Round Town 2024. Foster schrijft regelmatig voor The Quietus en Louder than War en heeft geschreven voor Vice (Noisey) en The Wire onder andere.

Dit was de laatste blogpost geschreven door Foster, over het Artist in Focusprogramma van NSRT 2024.

Foto’s door: Hielke Grootendorst.

Bekijk hier alle foto’s van dit concert.